Χρήση των HF (Citizen Band) συχνοτήτων στην Ελλάδα, ως δευτερεύσουσα ναυτική (marine)

Μια σύντομη παρουσίαση του VHF marine

Ως γνωστό το VHF έχει επικρατήσει διεθνώς, και στην Ελλάδα εφαρμόζεται από τον Γ.Κ.Λ. (γενικό κανονισμό λιμένων) για την επικοινωνία των σκαφών στην θάλασσα

Το κανάλι 16 στο VHF είναι διεθνώς το κανάλι ανάγκης και πρέπει να γίνεται συνεχώς ακρόαση του στην θάλασσα καθώς μέσω του ΟΛΥΜΠΙΑ ΡΑΔΙΟ Πανελλαδικά, μπορούμε να βοηθήσουμε όποιον έχει ανάγκη η να ζητήσουμε εμείς βοήθεια (η άμεσα σε ενδεχόμενη βύθιση του καθώς συνδέεται με το GPS και μπορεί να δώσει αυτομάτως το στίγμα μας στο Κ.Ε. του Υ.Ε.Ν. καθώς επίσης και τα στοιχεία του σκάφους μας, βλ. παρακάτω MMSI/ΔΔΣ*)

*Το καταχωρημένο διεθνές διακριτικό όνομα σταθμού (ΔΔΣ)π.χ. SV2571 (ΣΙΕΡΑ ΒΙΚΤΟΡ 2 5 7 1) δεν είναι το ίδιο με τον αρ.νηολογίου/λεμβολογίου (π.χ. όχι ΣΧ442)

Για τα ελληνικά σκάφη: αρχίζουν από SV-, SX-, SZ-, SW-, SY-, J4- και έχουν μετά 4 νούμερα.

Το διεθνές διακριτικό σήμα MMSI (Maritime MobileStationIdentity): 9 νούμερα.

Για τα ελληνικά πλοία τα MMSI αρχίζουν από 237- – – – – – ή 239 – – – – – –

Παραστατικά το VHFέχει την παρακάτω τυπική εγκατάσταση σε ένα μέσο σκάφος

 

ΚΑΝΑΛΙ 16 Επίπεδα σοβαρότητας/προτεραιότητας σημάτων στο marine VHF (διεθνής ορολογία)

• MAYDAY

Σημαίνει Άμεσος κίνδυνος για το πλοίο ή τους επιβαίνοντες (π.χ. βουλιάζουμε ή καιγόμα-

στε και εγκαταλείπουμε το πλοίο) που απαιτεί άμεση βοήθεια από το σύστημαδιάσωσης

• PAN PAN

Σημαίνει Κίνδυνος για το πλοίο ή μέλη του πληρώματος (π.χ. άνθρωπος στη θάλασσα,

τον οποίον δυσκολευόμαστε να μαζέψουμε μόνοι μας, ατύχημα κ.α.) αλλά και αίτηση για ιατρικές συμβουλές (PAN-PAN MEDICO)

• SECURITÉ

Σημαίνει Αναγγελία για πιθανούς κινδύνους στην περιοχή πλεύσης (π.χ. επικίνδυνα αντικείμενα στη θάλασσα, δελτίο καιρού κ.λπ.)

 

 

Οι VHF σταθμοί του ΟΛΥΜΙΑ ΡΑΔΙΟ έχουν τις εξής θέσεις σε όλη την Ελλάδα

Ανακεφαλαίωση για την χρήση του ναυτικού VHF

• Χρησιμοποιούμε τον VHF ασύρματο μόνο σε ανάγκη (πέραν από απαραίτητες επικοινωνίες με λιμεναρχεία κτλ και γενικά κάνουμε λελογισμένη χρήση του)
• Για την ασφάλειά μας πρέπει να έχουμε δύο ανεξάρτητους αποτελεσματικούς τρόπους να επικοινωνούμε με το κέντρο διάσωσης, όπου και αν βρεθούμε.

• Ο VHF/DSC πρέπει (σε κάποια σκάφη) να είναι συνδεδεμένος με το GPS.
• Ο τρόπος αναγγελίας σημάτων κινδύνου κλπ. είναι συγκεκριμένος και πρέπει να ακολουθείται ακριβώς για να μεγιστοποιήσουμε την ασφάλεια των πλόων μας και των γύρω μας.

• Το ψηφιακό σύστημα DSC διευκολύνει το πρώτο μέρος του σήματος κινδύνου (αναγγελία MAYDAY, PAN-PAN). Το κυρίως σήμα δίνεται κατόπιν στο κανάλι 16 προφορικά (αναλογικά)

• Για περιπτώσεις μη ανάγκης (επικοινωνία μεταξύ σκαφών) είθειστε να χρησιμοποιούμε το κινητό μας τηλέφωνο, η όπως στο εξωτερικό…μια εναλλακτική / νόμιμη ασύρματη επικοινωνία……άραγε τα HF (CB) είναι κατάλληλο εναλλακτικό μέσο για την θάλασσα;;

Νομίζω η απάντηση είναι απλή, κυρίως για τα ιστιοφόρα σκάφη (ι/φ) καθώς πολλοί κυβερνήτες του (κατά λάθος ασυρματική μίμηση επιμένουν μόνο στα watt !!). Δείτε ένα παράδειγμα του τι μπορεί να πάει στραβά σε ένα Ι/Φ και να χάσουμε την επικοινωνία μας, είναι αυτό…

Πρέπει να τονίσουμε ότι στα Ι/Φ σκάφη η κεραία (και πολύ σωστά) βρίσκεται στην κορυφή του καταρτιού!! Αν όμως συμβεί το πχ παρακάτω ατύχημα (σπάσιμο καταρτιού…το οποίο δυστυχώς είναι πιθανό να συμβεί σε Ι/Φ από λάθος χειρισμό η γενικά σε δύσκολο καιρό), τότε κάποιος από το πλήρωμα πρέπει να είναι και λίγο ρ/σ !! Τι θα μπορούσε να κάνει αν και το κινητό δεν έχει σήμα;; Ως γνωστό, ο καλύτερος ασύρματος είναι άχρηστος ΧΩΡΙΣ ΚΕΡΑΙΑ

ΚΕΡΑΙΑ vhf ΑΝΑΓΚΗΣ

Μια ανάλογη κεραία, υπάρχει στο εμπόριο (μάλιστα παρέχεται και με έτοιμο καλώδιο) και μπορεί αφου αναρτηθεί πρόχειρα να ‘’κρατήσει ζωντανή’’ την βασική επικοινωνία μας στα VHF (με το βασικό η το φορητό VHF-επεκτείνοντας την εμβέλεια του-)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ ΤΟΥ VHF ΜΕΤΑΞΥ ΣΚΑΦΩΝ

 

HF ως εναλλακτική λύση marineεπικοινωνίας (γνωστό και ως CB !)

Με δεδομένο ότι το ΄΄κύμα΄΄ του VHF έχει την ίδια συμπεριφορά με το HF!! το οποίο HF στην χώρα μας έχουμε το πλεονέκτημα να χρησιμοποιείται νόμιμα με 40 κανάλια στην CB (η οποία επί της ουσίας εκπέμπει σε HF η αλλιώς στα 11μέτρα!!)

Είναι γνωστό ότι τα CB (καθώς εκπέμπουν στα HF) χρησιμοποιούνται για marine επικοινωνία στην Αυστραλία, ό λόγος, προφανής….τεράστιες αποστάσεις και ιδιόμορφο ανάγλυφο στην ξηρά και η θάλασσα ν.1 παράγοντας που ευνοεί την διάδοση του Η/Μ κύματος τους

Μοιάζουν τα VHF με HF ; Σε τι διαφέρουν ;
Τα VHF (όπου εκπέμπουν και τα ναυτικά κανάλια), εκπέμπουν το κύμα τους αποτελεσματικά στα 2 μέτρα και σχεδόν σε ευθεία διάδοση (σχεδόν δλδ όσο ένας ψηλός άνθρωπος), βλ. παρακάτω την κόκκινη γραμμή, για αυτό και είναι ιδανικά όπως προείπαμε για χρήση στην θάλασσα (και χρησιμοποιούνται διεθνώς) πλην όμως σε υψηλά εμπόδια (πχ ορεινοί όγκοι σε ακτές βλ. φώτο το ακρ. Κήπος Σαμοθράκης) θα αναμένουμε να εξασθενεί το σήμα τους.

Ερώτηση: Υπάρχουν επιλογές ασύρματης επικοινωνίας &στην θάλασσα εκτός του VHF;

Απάντηση: Ναι (νόμιμη χρήση 40 καναλιών HF* από πολίτες & φορείς στα 4watt σε FM-AM διαμόρφωση (και 12watt διαμόρφωσηση SSB), βάσει του ΦΕΚ 262/Β/3-2-2017, χωρίς την απαίτηση άδειας Ρ/Σ)

*πρόσφατα επεκτάθηκε με νεότερη νομοθετική διάταξη, η χρήση επιπλέον 40 καναλιών από πολίτες (υπό ορισμένες προϋποθέσεις)

HF είναι οι ασύρματοι που λειτουργούν στην περιοχή συχνοτήτων HF (η αλλιώς γνωστά στην χώρα μας και διεθνώς ως C.B. -CitizenBand-).

Σύμφωνα με το ανωτέρω ΦΕΚ από τα 40 κανάλια CB, στα 5 προβλέπεται η χρήση κατά περίπτωση & από φορείς, μεταξύ των οποίων , μας ενδιαφέρουν τα εξής κανάλια

α. Το κανάλι 1 (συχνότητας 26,965 Mhz) μπορεί να χρησιμοποιείται αποκλειστικά από δημόσιες υπηρεσίες ή άλλους φορείς (πχ Αστυνομία, Πολιτική Προστασία, Π/Υ κ.α.) ή χρήστες CB που συνδράμουν σε συγκεκριμένη έκτακτη κατάσταση όπως (πχ σε περίπτωση σεισμού σε μία περιοχή όπου τέθηκε εκτός το δίκτυο σταθερών και κινητών τηλεφώνων)

β. Το κανάλι 9 (συχνότητας 27,065 Mhz) χρησιμοποιείται από τους ιδιώτες χρήστες CB αποκλειστικά και μόνο σε περιπτώσεις ανάγκης (δίαυλος κλήσεων επείγοντος χαρακτήρα, μεταξύ πολιτών), όπως πχ συνδρομή στην ανωτέρω περίπτωση σεισμού σε μία περιοχή όπου τέθηκε εκτός το δίκτυο σταθερών και κινητών τηλεφώνων, η τοπικού επικίνδυνου γεγονότος πχ πλημμύρα)

Απομένουν 35+ ελεύθερα HF κανάλια για επικοινωνία μεταξύ πολιτών στην CB…

Σημ. Στην χώρα μας, νόμιμα προς πολίτες είναι και 8 κανάλια των PMR (UHF στα 0,5watt με μη αποσπώμενη κεραία) πλην όμως οι δυνατότητες τους είναι ποιο περιορισμένες (δείτε στο επόμενο γράφημα, με πράσινη γραμμή)

Τα HF (CB), εκπέμπουν το κύμα τους αποτελεσματικά στα 11 μέτρα βλ. παρακάτω την μπλε γραμμή, οπότε είναι ικανά να συμπεριφέρονται όπως το “κύμα” του VHF αλλά επιπλέον και να ξεπερνούν εμπόδια, πέρα από ένα ακόμη σημαντικό παράγοντα που λέγεται τροποσφαιρική η ιονοσφαιρική διάδοση (και είναι ο λόγος που η εμβέλεια τους εκτοξεύεται στα ύψη.. & χρησιμοποιούνται επιπρόσθετα για marine χρήση πχ 10 θεσμοθετημένα HF/CB κανάλια στην Αυστραλία , όπου η γεομορφία της τα καθιστά αποτελεσματικό μέσο επικοινωνίας)

Τι ακριβώς είναι η τροποσφαιρική & ιονοσφαιρική διάδοση ;
Η marine απάντηση στην παρακάτω εικόνα..

Τα HF ραδιοκύματα που εκπέμπει η κεραία του ραδιοτηλεφώνου εκτός από την παράλληλη προς το έδαφος κίνηση, βαθμιαία κινούνται προς τα επάνω διασχίζοντας την ατμόσφαιρα με πορεία προς το διάστημα.

Καθώς τα HF ραδιοκύματα διέρχονται από τα ατμοσφαιρικά στρώματα κυρίως την άνοιξη, καλοκαίρι, και το φθινόπωρο, συναντούν περιοχές οι οποίες σταματούν την πορεία των ραδιοκυμάτων προς στο διάστημα, και τα καμπυλώνουν πάλι πίσω στην επιφάνεια της γης.

Αυτό το φυσικό φαινόμενο ονομάζεται τροποσφαιρική διάδοση, γιατί συμβαίνει μέσα στην περιοχή εκείνη της ατμόσφαιρας που ονομάζεται τροπόσφαιρα η & ψηλότερα στην ιονόσφαιρα.

Αυτό το σποραδικής εμφάνισης φαινόμενο επιτρέπει να συνομιλούν τροποσφαιρικά πχ C.B.ers από την Κρήτη, με τη Θεσσαλονίκη, η ιονοσφαιρικά πχ από την Αγγλία με C.B.ers από την Λήμνο (κάτω εικόνα)

Το φαινόμενο αυτό είναι ευχάριστο αλλά συμβαίνει σποραδικά και έχει διάρκεια από μερικά λεπτά, έως λίγες ώρες. Αυτό σημαίνει ότι ΔΕΝ μπορούν να βασιστούν σε αυτό οι καθημερινές επικοινωνίες οι οποίες βασίζονται στο κύμα εδάφους.

Διάδοση (στην τροπόσφαιρα η ιονόσφαιρα) μπορεί να συμβαίνει και στα VHF σε μικρότερη όμως έκταση, καθώς βασίζονται κυρίως στον ορίζοντα που βλέπουμε (επάνω εικόνα)

 

Ι/Φ ΣΚΑΦΟΣ η ΑΛΛΙΩΣ ΙΔΑΝΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ HF&VHFΚΕΡΑΙΑΣ

Μια εικόνα = χίλιες λέξεις!! (ΥΨΟΣ ΚΕΡΑΙΑΣ + ΙΔΑΝΙΚΗ ΓΕΙΩΣΗ) + SSB (για την Ελλάδα)

Τα HF στο εξωτερικό τα αναφέρουν ως marineSSB (λόγω SSB διαμόρφωσης που χρησιμοποιούν στο εύρος 2-28mhz…πέραν των άλλων χαρακτηριστικών, τα οποία όμως marineSSB δεν επιτρέπονται νομοθετικά από ιδιωτικά σκάφη στην χώρα μας),ευτυχές όμως για τους Ελληνες χρήστες των HFείναι ότι νόμος μας δίνει την δυνατότητα για εκπομπή HF (στην CB μπάντα) στα 12watt σε SSB διαμόρφωση..αντί των 4 watt σε FM/AM)

Κατά συνέπεια & η κεραία HFτου CB η SSB(κατά την αλλοδαπή χρήση τους!) όπως φαίνεται στις εικόνες 1 &2μπορεί να έχει επίσης ιδανική εγκατάσταση….και γείωση (στην θάλασσα μέσω της καρίνας στο κάτω μέρος..) ακόμη και ως κεραία ανάγκης (εικόνα 2)

 

 

 

Αριστερά, βλέπουμε πως εξελίχθηκαν σήμερα πιο απλές marineHF κεραίες για τους 27mhz πχ με μαστίγιο ύψους μόνο 1,5 μέτρου και πολύ εύκολη εγκατάσταση. Το σημείο ‘’κλειδί’’ για την υψηλή απόδοση τους κατά την εγκατάσταση, παραμένει η σωστή γείωση, για την οποία το θαλασσινό νερό, αποτελεί ιδανικό πεδίο εφαρμογής σε ένα σκάφος, ανεξαρτήτως τύπου (ι/φ, ταχύπλοου κτλ)

 

Ας δούμε παράδειγμα εφαρμογής μιας μονόποληςκεραίας HFσε ι/φ σκάφος (όπου θα αρκούσε καλώδιο μήκους 2,75μέτρων για τους 27mhz) όπως φαίνεται από σκάφος στο εξωτερικό (η γείωση όπως ανέφερε το ξένο δημοσίευμα, οδηγήθηκε πρόχειρα με καλώδιο απ΄ευθείας στην θάλασσα με μεταλλική πλάκα η πχ μεγάλη βίδα στο άκρο της)

Για τους παραπάνω λόγους το HF (CB)όπως είναι γνωστό στην Ελλάδα ηSSBradio(HF) όπως έχει επικρατήσει στο εξωτερικό, χρησιμοποιείται για να καλύψει ανάγκες των επικοινωνίων(πέρα των satellitephones) σε μεγάλους offshore/ υπεράκτιους αγώνες Ι/Φ όπως το PACIFICCUP 2022 (Σαν Φραντσισκό – Χαβάη, δηλαδή περίπου 4.000 χλμ!!)

βλ. https://pacificcup.org/kb/ssbhf-radio-applications-modern-sailing-vessels και https://pacificcup.org/kb/benefits-ssb

Όπως αναφέρει και η παραπάνω ιστοσελίδα…‘’Ο ιστιοπλόος κατά τον διάπλου του ωκεάνου μπορεί να χρησιμοποιήσει το SSBmarineradio (σημ. αναφέρεται σε πιο πολύπλοκους HF πομποδέκτες2-27mhzκαι φυσικά ανάλογου κόστους, η χρήση των οποίων στην Ελλάδα δεν προβλέπεται νομοθετικά, εν αντίθεση με τα εν Ελλάδι, επιτρεπόμενα 40 κανάλιαHF (CB μπάντας) 26-27 mhz)για να λαμβάνει επιπλέον και εκπομπές φαξ καιρού χρησιμοποιώντας μια απλή σύνδεση κάρτας ήχου σε υπολογιστή. Αυτές οι πληροφορίες για τον καιρό είναι κρίσιμες για τον σχεδιασμό μιας ασφαλούς πλεύσης. Επιπρόσθετα όμως χρησιμεύουν ως συσκευή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, για να διατηρούν επαφή με αγαπημένα πρόσωπα’’ Σημαντικό πλεονέκτημα των HFόπως αναφέρουν στο εξωτερικό (σε σχέση με τα δορυφορικά τηλέφωνα) είναι η ταυτόχρονη επικοινωνία με τα υπόλοιπα σκάφη, και φυσικά σε μεγάλες αποστάσεις (πέραν των παραπάνω δυνατοτήτων, email, weatherFaxκα)

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Αναλύοντας σήμερα το πως αλληλοκαλύπτονται και από τι επηρεάζονται οι ασύρματες επικοινωνίες σε VHF και HF (CB) δεν είναι τυχαίο ότι τα δύο παραπάνω φάσματα (αλλά και όμορα όπως VLF κ.α.) χρησιμοποιούνται παράλληλα εδώ και χρόνια από εμπορικά πλοία, Πολεμικό Ναυτικό, Λιμενικό κ.α.

Οφείλουμε ώς κυβερνήτες ιδιωτικού σκάφους, να προβλέπουμε πως θα διατηρήσουμε ένα ζωτικό παράγοντα κατά την διάρκεια της πλεύσης μας..την συνεχή ασύρματηεπικοινωνία (τόσο για αναψυχή πχ με φιλικά σκάφη αλλα κυρίως για περίπτωση ανάγκης με τις αρμόδιες αρχές). Το παράδειγμα του αγώναPacificCupπλέοντας για 4.000χλμ στον ωκεανό με Ι/Φ, έρχεται να μας δώσει ένα ωραίο παράδειγμα πως η ‘’παλαιά ΗF τεχνολογία’’μπορεί να συνδυαστεί με την νέα&γιατί όχι να την υποκαταστήσει εάν απαιτηθεί, καθώςιδίως στην θάλασσα, πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε σενάριο που θα αντιμετωπίσουμε)

Αρκεί να επαναπαυθούμε μόνο στην κινητή τηλεφωνίαως εναλλακτικό μέσοστην θάλασσα; σκεπτόμενοι πχ τι θα κάναμε τον 10^ο/2020 εάν πλέαμε στα ανοιχτά της Σύρου κατά τον σεισμό των 7 ρίχτερ ; Όπως συμβουλεύει & η ΕΟΔ, το κινητό είναι χρησιμότατο μέσω του αριθμού ανάγκης 112 αλλα εκπέμπει συνέχεια καταναλώνοντας την μπαταρία, ενώ ο ασύρματος μας καταναλώνει την μπαταρία κυρίως όταν πατάμε το Press και μας καλύπτει συνεχώς, οπότε είναι σημαντικό να τον διατηρούμε σε άριστη κατάσταση & να γνωρίζουμε τις δυνατότητές του

Σαφώς η ισχύς και μόνο δεν αρκεί.. Βλέπουμε στην σχηματική παράσταση το πως ‘’κινείται’’ η ασύρματη επικοινωνία μας.

Στην περίπτωση μας, η ανοιχτή θάλασσα είναι ο ν. 1 θετικός παράγοντας για την ευθεία διάδοση του ‘’κύματος’’ ασυρμάτου.

Επομένως είναι σημαντικό να γνωρίζουμε την περιοχή που πλέουμε όχι μόνο για ‘’αβαθή νερά’’ και τις ΄΄ξέρες΄΄ αλλά και για άλλα εμπόδια (όπως πχ ορεινοί όγκοι στην στεριά) που θα περιορίζουν την VHFασυρματική επικοινωνία μας.

Συνεπώς με απλή λογική είναι να εκτιμούμε με βάση την θέση-πορεία του σκάφους μας, τα φυσικά εμπόδια που μπορεί να συναντούμε σε σχέση με την απόσταση που διανύουμε αλλά και τις δυνατότητες του ασυρμάτου μας.

Πολύ περισσότερο όταν στην χώρα μας μπορούμε να αξιοποιήσουμε ως εναλλακτικήεπικοινωνία και την νόμιμη δυνατότητα των HFστα 27Mhz(ουσιαστικά τηςCB μπάντας στα HF με 40+κανάλια σε διαμορφώσεις SSB,AM,FM) και για ένα ακόμη λόγο… τις υφιστάμενες ραδιοπύλες (συνδυασμός RF&internet επικοινωνίας μέσω ραδιοπυλώνzello) που έχει εγκαταστήσει ανα την Ελλάδα ο Πανελλήνιος Σύλλογος Χειριστών Ραδιοτηλεφώνων (ΠΑ.ΣΥ.ΧΕ.ΡΑ.) όπως φαίνεται και στον παρακάτω χάρτη και είναι διαθέσιμες στους πολίτες.

Ελπίζουμε μόνο ως χρήστες ραδιοτηλεφώνων στα 27mhz,η πολιτεία μέσω των αρμοδίων αρχών να αξιοποιήσει περαιτέρω τις δυνατότητεςτων 27mhzπου έδωσε ο νομοθέτης και οι πολίτες έχουμε ‘’αγκαλιάσει &αναπτύξει’’ μέσω του CBαπό το 2017 με τις εθελοντικές δράσεις και τις δραστηριότητες (βλ. πρόσφατη άσκηση Ε.ΡΑ.ΔΙΚ.& ΠΑ.ΣΥ.ΧΕ.ΡΑ. σε σενάριο άσκησης αντιμετώπισης σεισμού στην Κεφαλονιά με την συμμετοχή, Λιμενικού, Π.Προστασίας κ.α.)Ευελπιστούμε έτσι να δούμε πχ αυτό το καλοκαίρι να ενεργοποιείται το κανάλι 40 από την Π.Υ. ενόψει πυρασφάλειας (όπως προβλέπει ο νόμος) κ.ο.κ

 

Πηγές:

1) Δημοσιεύσεις κ. Γερ. Μανωλάτου & ΠΑ.ΣΥ.Χ.Ε.ΡΑ.

2) Μελέτη κ. Αλ. Γκότση, marine επικοινωνίες

3) rfnews.gr&pacificcup.com, boatwatch.org, vkham.compasyhera.gr, icom.com

4) Ε.Ο.Δ. δημοσιεύσεις